روشهای مؤثر در شکست خواب و افزایش جوانه زنی بذر ریواس (rheum ribes l.)

ریواس (rheum ribes l.) یکی از گونه های خانواده ترشک (polygonaceae) می باشد که در ایران می روید و در طب سنتی از جایگاه ارزشمندی برخوردار است. بذرهای ریواس به علت خواب به سختی جوانه می زنند. در پژوهش حاضر یافتن مناسبترین روش برای برطرف نمودن خواب بذر این گیاه مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این هدف تیمارهای مختلفی جهت غلبه بر خواب بذر مورد استفاده قرار گرفت، ازجمله: آب داغ (70 و 90 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه)، سرمادهی مرطوب در دمای 2 درجه سانتی گراد (5، 10، 15، 20 و 25 روز)، اسید سولفوریک 75% (5 و 15 دقیقه)، نیترات پتاسیم 2/0%، آب جاری، اسید جیبرلیک، کینتین، اکسین (ppm 100، 250، 500 و 1000)، هورمون 24- اپی براسینولید (ppm 5/0 و 1) (همگی در دو سطح تیمار 24 و 48 ساعت) و تیمار تلفیقی اسید جیبرلیک (ppm 500) و سرمادهی (برای مدت زمان 5، 10، 15، 20 و 25 روز). نتایج نشان داد که خواب بذرهای مذکور از نوع فیزیولوژیک است، زیرا بیشترین درصد جوانه زنی بذرها (96%) در اثر اعمال تیمار تلفیقی پیش سرمادهی مرطوب (به مدت 25 روز) و اسید جیبرلیک (ppm 500) بدست آمد. علاوه بر این، تأثیر سرمادهی مرطوب (به تنهایی) نیز بر شکست خواب بذرهای ریواس (افزایش جوانه زنی تا 89%) قابل توجه بود. به طوری که تأثیر هورمون های استفاده شده (در مؤثرترین غلظت و مدت زمان تیمار) اگرچه از نظر آماری بر شکست خواب این بذرها معنی دار ارزیابی شد ولی در مقایسه با تأثیر چشمگیر تیمار همزمان سرما و اسید جیبرلیک چندان در خور توجه نبود. از طرف دیگر عدم تأثیر نیترات پتاسیم، آب جاری، آب داغ و اسید سولفوریک بر شکست خواب بذرهای مذکور مؤید آن است که خواب این بذرها از نوع فیزیکی یا تجمع مواد بازدارنده رشد در پوسته دانه نمی تواند باشد.